I te rā nei (20 o Tīhema 2012) i wetewetehia e te Rōpū Whakamana i Te Tiriti o Waitangi te wāhanga tuawhā o tana pūrongo mō ngā kerēme i roto i te ruku tātari ā-rohe o Te Urewera.
I tēnei wāhanga o tana pūrongo, ka hipa atu te Taraipiunara i te whakawātea whenua nui rawa atu i Te Urewera kia tirotiro i pēhea ngā hapori i te rautau rua tekau, me ngā kongakonga noa o ō rātou puritanga whenua taketake e toe ana.
Ka tīmata te pūrongo ki te mātaitanga a te Taraipiunara i te mahi pirihimana kia mauhere i a Rua Kēnana, te poropiti nō Tūhoe, ki Maungapōhatu i te Āperira 1916.
I whakaae te Karauna he nui rawa tana whakamahi i te ringa kaha, ā, i takahi i te Tiriti nā te kore i mahi tika ai ki te hapori o Maungapōhatu i roto i ana mahi kia mauhere i a Rua.
Hei tā te Taraipiunara, e tika ana te whakaahua i tēnei mahi taua, i mate ai ngā tamatāne e rua, he urutomo. Ko te tino tikanga o te mahi nei i whakamōtīa e te Karauna tētahi hapori ngangahau.
Ka aro atu anō hoki tēnei pūrongo ki ngā take e pā ana ki te whanaketanga whenua i te rautau rua tekau. I tīmata te raupapatanga me te whanaketanga o ngā kaupapa i runga i te ngākau pono, ā, i whakarato i ngā painga nui, engari i te whakahokinga o ngā whenua he teitei rawa ngā taumata nama i runga. Me mihi ka tika ki te Karauna mō ēnei kaupapa, ā, i kitea e te Taraipiunara ko ngā mahi anake ki ngā kaupapa matua i takahi i te Tiriti.
Ka whakatakoto hoki te Karauna i ngā aukatinga mira papa rākau i roto i tēnei wā. He takahi i ngā mātāpono Tiriti te korenga a te Karauna kia utu paremata i ēnei aukatinga. I tino pāpātia ngā hapori Māori i Te Urewera nā te mea kua puta ake i ngā mahi a te Karauna atu i te raupatu whenua ki tua atu, he raupapatanga o ngā takahi i te Tiriti i whakawhāiti i tō rātou raukaha ohaoha kia tino tata ki te kore.
Pūrongo mō Te Urewera (Wāhanga IV)
Mō ngā pakirehua arapāho, tēnā whakapā atu ki te pokapū arapāho o te Tāhū o te Ture.