Ngā tuhinga kua whakaputaina 20/12/2019

I tēnei rā i whakaputaina e te Rōpū Whakamana i Te Tiriti o Waitangi te Pūrongo mō te Mana Kōwhiri mō Mana Ahuriri  ki te hōputu i mua i te whakaputanga. E aro ana te pūrongo i te kerēme i whakatakotohia mō te taha ki te hapū o Ngāti Pārau e pā ana ki te whakaaetanga a te Karauna ki te pōti whakamana mō te whakaaetanga whakataunga take mō ngā Hapū o Ahuriri me te hinonga mana whakahaere i muri i te whakataunga take – te Mana Ahuriri Trust.

I te tau 2009, i whiwhi Mana Ahuriri Incorporated ki te mana kōwhiri nō ngā hapū e whitu nō Ahuriri kia whakawhiti kōrero e pā ana ki ō rātou kerēme o mua. I te whakapōrearea ngā hui whakawhiti kōrero atu i te Hepetema o 2011 ki te Pēpuere o 2013 e te wā turingonge i roto i ngā mema o te komiti. Ka tīmata anō ngā hui whakawhiti kōrero i waenga o te tau 2013, i waitohua te whakaaetanga ā-mātāpono i te Tīhema o taua tau, nāwai rā ka waitohua te whakaaetanga whakataunga take i te Hune o 2015. Kātahi ka tū te tukanga whakamana mō te whakaaetanga whakataunga take me te hinonga mana whakahaere, ā, ka tū te pōhi whakamana atu i te 17 o Hūrae ki te 21 o Ākuhata 2015.

Ka whakapae ngā kaikerēme e takarepa ana te tukanga whakamana mō te whakaaetanga whakataunga take. Otirā, ka whakapaetia e rātou kua ngaro te mana kōwhiri i te hinonga whakawhiti kōrero, i Mana Ahuriri Incorporated, ā, e tika ana kia kaua te Karauna e whakahaere tonu i te whakataunga take. Ki tā te kaikerēme tirohanga, i takahi te Karauna i ngā mātāpono Tiriti nā te korenga i aroturuki pai i te mana kōwhiri, ā, nā tana waitohu i te whakaaetanga whakataunga take ahakoa e hē ana te tukanga whakamana, ā, kua ngaro te mana kōwhiri.

Ka tū ngā nohoanga ki Ahuriri i te Pēpuere 2019, ā, i whakatakotohia ngā tāpaetanga whakakapi i te Mei me te Hune o 2019. Kei runga i te Taraipiunara ko Kaiwhakawā Matua Wilson Isaac (mana whakahaere) rātou ko Prue Kapua, ko Dr Grant Phillipson, ko Dr Monty Soutar . I roto i tana pūrongo, i whakaae te Taraipiunara e takarepa ana te tukanga, ā, i takahi te whakataunga a te Karauna kia ahu whakamua te whakataunga take i aua āhuatanga i ngā mātāpono Tiriti o te houruatanga me te matapopore moroki. Heoi anō, ahakoa i kitea e te Karauna i takahi i te Karauna i ngā mātāpono Tiriti nā te whakaae ki ngā hua whakamana mō te Mana Ahuriri Trust, kāore i kitea i takahi te whakaaetanga a te Karauna ki te whakaaetanga whakataunga take i te Tiriti.

Ka tūtohu te Taraipiunara i mua i te whakauru i te ture whakataunga take, me whiwhi te Karauna ki te kī taurangi nā te Mana Ahuriri Trust kia whakatū i te pōtitanga mō ngā tūnga tarahiti e iwa, me te tukanga pōti e aroturukihia motuhaketia ana. Ka tūtohu hoki te Taraipiunara me utu te Karauna i ngā utu whakahaere o te pōtitanga.

Ka whakarite te Taraipiunara i ētahi atu tūtohu kia aukati i te mahinga anō o te whakahāweatanga ōrite i roto i ngā whakataunga take ā muri ake.

E wātea ana te putanga whakamutunga o te pūrongo o te Rōpū Whakamana i Te Tiriti o Waitangi kia tīkina ake: Te Pūrongo Mana Kōwhiri mō Mana Ahuriri [PDF, 3.7 Mb](hononga o waho)

Mō ngā pakirehua arapāho katoa, whakapā atu ki te tīma pāpāho o te Tāhū o te Ture, (04) 918 8836  media@justice.govt.nz rānei.