Ngā tuhinga kua whakaputaina 29/4/2015

Kua whakaputaina te Pūrongo Whakamutunga mō ngā Kerēme ki te MV Rena me ngā Motu o Mōtītī a te Taraipiunara. Kei roto i whakatau te Taraipiunara i whai kiko ngā kerēme e rua o Waiariki e pā ana ki te unuhanga o te anga o te MV Rena i Otaiti (Pūkawa o Astrolabe).

I rangona ohotatahia ngā kerēme i whakatakotohia e te Motiti Rohe Moana Trust, te Ngāi Te Hapū Incorporated Society, me te Mataatua District Māori Council i Tauranga i te Hune me te Hūrae o 2014 e tētahi rōpū Taraipiunara. Ko ngā mema ko Kaiwhakawā Sarah Reeves (te mana whakahaere), ko Ron Crosby, ko tōna Hōnore Sir Douglas Kidd, me Ahorangi Tā Tamati Reedy.

Ka whakaputa te Taraipiunara i te pūrongo taupua i te Hūrae i mua i te whakataunga o te Rūnanga Matua i te Ākuhata kia tautoko, kāore rānei i te tono a ngā kaipupuri ki te whakaaetanga rauemi kia waiho te paenga ki te pūkawa.

E arotahi ana te pūrongo whakamutunga o te Taraipiunara ki te mahi a te Karauna i te urunga ki te tīti unuhanga hei wāhanga o tana whakataunga take i Oketopa 2012 me ngā kaipupuri o te Rena. Nā te tīti i noho haepapa te Karauna kia whai whakaaro, i runga i te ngākau pono, ki te tautoko i te tono a ngā kaipupuri mō te whakaaetanga rauemi. Ko te otinga o te Taraipiunara, nā ēnei haepapa i noho motuhake ngā kaipupuri o te Renaki te tukanga whakaaetanga rauemi kia tino pāngia ai ngā pānga Māori ki Ōtāiti.

Ka whakatau te Taraipiunara i waitohu te Karauna i te whakaaetanga ahakoa kāore i rawaka te mōhiotanga ki ngā pānga o ngāi Māori ki te pūkawa, ā, te kore i kōrerorero ki ngāi Māori, ahakoa e taea ana, ā, e hira ana kia pērā te Karauna. Ko te otinga o te Taraipiunara, i whati te mahi a te Karauna i ngā mātāpono Tiriti o te rangapū me te painga ngātahi.

E ai ki te Taraipiunara, nā te kōwhiringa i te Ākuhata o 2014 kia āhua whakahē i te tono whakaaetanga rauemi a ngā kaipupuri i te Rena, i karohia e te Karauna te whakahāweatanga matua ka tūponohia pea. Engari ko te otinga hoki o te Taraipiunara nā te mahi a te Karauna i whakakino i tana rangapū Tiriti me ngā kaikerēme, ā, i whakamōrea tō rātou āheinga ki te whakapāpā whai tikanga i roto i te tukanga whakaaetanga rauemi.

I tūtohu te Taraipiunara me āta mahi te Karauna kia whakahaumaru i ngā pānga Māori i roto i te tukanga whakaaetanga rauemi me te āwhina i te whai wāhi hohe o ngā Māori i pāngia.

Hokona tikatia te pūrongo i Legislation Direct.

Mō ngā pakirehua arapāho, tēnā whakapā atu ki te pokapū arapāho o te Tāhū o te Ture